De opgedane inzichten vormen nu de basis voor de volgende stap: het uitwerken hoe een vervolg op AIFI ingevuld kan worden, vertelt Tim Smits, productverantwoordelijke voor het Twiin-portaal bij VZVZ. "AIFI heeft aangetoond dat met het centraal aanbieden van AI in de zorg, zowel technisch als organisatorisch, de ziekenhuizen ontlast worden en de adoptie van AI kan worden versterkt. Het blijft wel een haalbaarheidsstudie. We zijn nu aan het onderzoeken of en hoe een vervolg op AIFI ingevuld kan worden. Eind dit jaar wordt dit getoetst bij de opdrachtgevers en wordt er besloten over het vervolg."
Landelijk project
AIFI is een landelijk project om de adoptie van AI te vergroten door het beschikbaar stellen van wenselijke en specifieke AI-algoritmen voor de ziekenhuizen via een landelijke infrastructuur. Dit moet (AI)-software voor medische diagnostiek eenvoudiger toegankelijk maken. Door het wegnemen van de ‘overhead’ die gepaard gaat met lokale implementaties moeten ziekenhuizen ontzorgd worden. Ook biedt het een basis voor gezamenlijke inkoop, wat moet leiden tot lagere kosten. Daarnaast kan AI een deeloplossing bieden voor de groeiende werkdruk in de radiologie, veroorzaakt door een groeiende kloof tussen vraag naar beeldonderzoek en het aantal beschikbare specialisten.
Het AIFI-project en de pilot werden eind 2023 aangekondigd; de pilot zelf ging in februari 2025 van start met vijf ziekenhuizen (Radboudumc, Ziekenhuis Rivierenland, Gelre ziekenhuizen, Ziekenhuisgroep Twente en het Catharina Ziekenhuis). Er was bewust gekozen voor een mix van academische centra tot regionale ziekenhuizen, met verschillende ICT-systemen. Normaal vinden AI-pilots namelijk vooral plaats in UMC's, terwijl ook kleine en middelgrote ziekenhuizen veel profijt van AI-toepassingen kunnen hebben. De samenwerking moet ook voorkomen dat het wiel op diverse plaatsen opnieuw uitgevonden wordt.
Drievoudige focus
De focus in de pilot lag op drie AI-ondersteunde toepassingen: detectie van fracturen, identificatie van incidentele longembolieën en beoordeling van skeletleeftijd. Zorgverzekeraars Nederland (ZN) financierde de pilot, die mede gefaciliteerd werd door de Nederlandse Vereniging voor Radiologie (NVvR) en VZVZ. De AI-algoritmen worden via de bestaande landelijke infrastructuur van het Twiin-Portaal beschikbaar gesteld aan de deelnemende ziekenhuizen. Alle patiëntgegevens worden gepseudonimiseerd verwerkt, zodat de analyses veilig en niet herleidbaar kunnen plaatsvinden.
Binnen het project AIFI wordt het Twiin-portaal anders dan voorheen ingezet. Beelden worden nu bijvoorbeeld door ziekenhuis A naar een AI-algoritme gestuurd, waarna ziekenhuis A een resultaat terugkrijgt, in plaats dat je de beelden van ziekenhuis A naar ziekenhuis B gaan. Dat maakte het mogelijk om AI zonder veel extra technische stappen in te passen in de bestaande zorgprocessen, stelt Smits. "We konden daarvoor de techniek van een bestaande infrastructuur goed toepassen om AI laagdrempelig te beproeven."
Diverse vraagstukken
Volgens Smits is er niet alleen gekeken naar de technische vraagstukken van de inzet van AI-toepassingen via een landelijke infrastructuur. "In een ziekenhuis benader je vraagstukken vooral vanuit de dagelijkse praktijk, maar bij een project komen er ineens heel andere vraagstukken bij kijken."
Voorbeelden zijn juridische verantwoordelijkheden, governance en schaalbaarheid; onderdelen waar AIFI bij ondersteunt. Smits: "Dat zijn allemaal vraagstukken waar je de ziekenhuizen zoveel mogelijk in wilt ontlasten. Ik vind het mooi dat je die moeilijke vraagstukken weg probeert te halen bij het ziekenhuis."
Het juridische deel van de eerste AIFI-fase bleek een stuk ingewikkelder dan het technische aspect, mede omdat er afspraken en verantwoordelijkheden vastgelegd moesten worden. Zaken zoals: wie wordt opdrachtgever; welke rol heeft VZVZ; hoe betrek je de ziekenhuizen voldoende bij het inkoop- en contracteringsproces. Eerder hoopte het projectteam voort te kunnen bouwen op bestaande contractmodellen, maar dat bleek juridisch niet toereikend te zijn.
Bron: Eerste fase AI-samenwerkingsproject voor radiologie afgerond | ICT&health
